SSI Research vừa công bố báo cáo cập nhật ngành ô tô - xe máy với nhận định sẽ có nhiều thách thức, khó khăn khi điều kiện kinh tế xấu đi.
Động lực giúp ngành ô tô, xe máy phục hồi năm 2022
Trong năm 2022, khoảng 3 triệu xe máy đã được bán ra, tăng 20% so với cùng kỳ. Dù vậy, con số này vẫn thấp hơn mức trước Covid (năm 2018 với 3,3 triệu xe; năm 2019 với 3,2 triệu xe).
Với xe ô tô, đã có 404.635 xe được bán ra từ các thành viên Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA), tăng 33% so với cùng kỳ. Con số này vượt xa lượng xe bán ra hàng năm trước Covid.
Bên cạnh đó, việc giảm 50% lệ phí trước bạ cho xe lắp ráp trong nước cũng thúc đẩy nhu cầu trong 6 tháng đầu năm 2022.
Ở chiều ngược lại, yếu tố cản trở sự phục hồi là tình trạng thiếu hụt nguyên liệu. Năm 2022 là một năm khó khăn đối với các nhà sản xuất ô tô khi các hãng không thể đảm bảo đủ lượng chip bán dẫn cho hoạt động sản xuất.
Xe máy Honda và xe ô tô Toyota là những lựa chọn phổ biến nhất tại Việt Nam trong năm 2022. Đối với xe máy, thương hiệu Honda vẫn ở vị trí gần như độc quyền, với 80% thị phần.
Ô tô Toyota tăng thị phần từ 17.5% lên tới 22%, chiếm vị trí top 1, vượt qua Hyundai và Kia. Lượng xe du lịch tăng 48%, trong khi lượng xe thương mại và xe chuyên dụng không có tăng trưởng. Tiêu thụ xe nhập khẩu nguyên chiếc đang bắt kịp xe lắp ráp trong nước. Lượng xe nhập khẩu tăng 35% so với cùng kỳ, xe lắp ráp trong nước tăng 31% so với cùng kỳ.
Ô tô nhập khẩu chiếm một tỷ trọng đáng kể trong tổng lượng xe bán ra trong vài năm gần đây (khoảng 30 - 40%). Xu hướng gia tăng này là do hàng loạt thương hiệu mới gia nhập thị trường Việt Nam, đặc biệt là các thương hiệu Trung Quốc được bán với mức giá hấp dẫn.
SSI cho rằng, tiêu thụ xe nhập khẩu sẽ tăng nhờ lợi thế tỷ giá và một số xe nhập khẩu hiện có giá phải chăng hơn so với xe lắp ráp trong nước.
Triển vọng ngành ô tô, xe máy năm 2023
Theo SSI, sau năm 2022 tăng trưởng mạnh mẽ, ước tính lượng xe bán ra năm 2023 chỉ tăng 5% so với năm 2022, vượt qua mốc 500.000 xe (theo dự báo của EIU). Tình trạng thiếu chip ô tô và gián đoạn chuỗi cung ứng khả năng sẽ không ảnh hưởng tới thị trường nửa cuối năm 2023.
Tình hình kinh tế khó khăn mang lại nhiều thách thức: Khi điều kiện kinh tế xấu đi, tiêu thụ ô tô và giá bán ô tô tại các đại lý có thể không còn cao như trong năm 2022, do người tiêu dùng giảm thiểu chi tiêu trong thời kỳ suy thoái. Bên cạnh đó, việc mua trả góp một phương tiện mới sẽ đắt đỏ và khó khăn hơn.
Các hỗ trợ của chính phủ (bao gồm cắt giảm lệ phí trước bạ và trì hoãn nộp thuế tiêu thụ đặc biệt) đã kết thúc, do mức tiêu thụ đã trở lại mức trước Covid.
Xe điện có tiềm năng tạo nên sự đột phá cho ngành ô tô tại Việt Nam. Trong năm 2022, Audi và Mercedes-Benz đã chính thức công bố một số mẫu xe điện dành cho phân khúc xe hạng sang. Ở phân khúc xe phổ thông, Hyundai và Kia đều giới thiệu các mẫu xe điện (IONIQ5 và EV6) tại Việt Nam.
Tuy nhiên, theo SSI hiện còn quá sớm để đánh giá tác động của xe điện tới ngành công nghiệp ô tô tại Việt Nam. Các hãng xe mới bắt đầu thử nghiệm bán để đánh giá sự quan tâm của người tiêu dùng và chính phủ trong việc chuyển sang loại xe này khi mà Việt Nam chưa có chiến lược phát triển hạ tầng trạm sạc cho xe điện.
Hơn nữa, giá của các mẫu EV vẫn cao so với các mẫu xe chạy xăng. SSI cho rằng cần xem xét 3 việc sau để tăng tỷ lệ điện khí hóa ngành ô tô: chính sách thuế ưu đãi đối với xe điện; tăng thuế đối với ô tô chạy bằng năng lượng hóa thạch; và đầu tư vào hạ tầng các trạm sạc.
